Ontbijt
De taken van Maartje zijn helder: Ze helpt waar nodig bij het ontbijt en de lunch. Omdat Maartje geen ervaring heeft met het werken met mensen met dementie, is er voldoende tijd ingestoken om haar in te werken. Zo weet Maartje hoe het reilt en zeilt en kan ze hierin meehelpen. Ze dekt de tafels, maakt brood klaar en begeleidt en helpt de bewoners waar nodig. Maartje vindt haar vrijwilligerswerk fantastisch. Ze ontdekt al snel hoe de bewoners met dementie reageren, wat zij prettig vinden en wat zij storend vinden.
Televisie versus vaatwasser
Eén van deze ontdekkingen is het feit dat ‘s ochtends om 7.00 uur de televisie luid aanstaat als zij binnenkomt. Die televisie blijft aanstaan als ook de bewoners één voor één binnen druppelen. Terwijl de bewoners het ontbijt nuttigen, ruimt een collega de vaatwasser uit en maakt een praatje met een andere collega. De bewoners reageren onrustig. Ze lijken zich niet te kunnen focussen op het ontbijt en zijn afgeleid. Omdat Maartje relatief nieuw is, besluit te ze om hier niets van te zeggen. Er zal immers toch wel over nagedacht zijn?
Zo doen wij dat altijd
Na een aantal ontbijtmomenten ziet Maartje dat iedere collega op de zelfde wijze dit tafereel inzet: TV aan, praatje maken en de vaatwasser uitpakken. Maartje vindt het lastig, maar kiest toch om het gesprek aan te gaan met de collega met wie zij deze ochtend samenwerkt. Ze vraagt waarom de televisie aanstaat terwijl de bewoners ontbijten. Het antwoord luidt: “Zo doen wij dat altijd” en daarmee was de kous af. Toen Maartje dit gisteren tijdens de training benoemde, reageerden alle deelnemers verbaasd en geschrokken. “Zo doen wij dit hier altijd?” Waarom dan?
Friskijkers
Het gesprek met de deelnemers kwam nu goed op gang. Samen hebben we besproken wat er mis gaat aan die ontbijttafel: Overprikkeling. Mensen met dementie kunnen niet alle prikkels meer afweren of filteren. Ontbijten in een groep is al een klus op zich, laat staan dat daar allerlei prikkels aan toegevoegd worden. Mensen als Maartje (nog geen ervaring in deze werksituatie) zijn de zogeheten friskijkers: Met een frisse en objectieve blik zien zij helder wat er gebeurt. In dit geval zag Maartje al snel dat de TV (en uitpakken van vaatwasser) geen handig moment is tijdens het ontbijt.
Maartje heeft op eigen initiatief de TV uitgezet en neemt bewust uitgezochte rustige muziek mee. Ze heeft ontdekt dat de bewoners dit heel prettig vinden. Deze muziek zet zij aan na het ontbijt. Ze neemt de tijd voor de bewoners en geeft handmassages, als men dit wil. Rust.
Huis van de bewoners
Wat Maartje doet, is kijken naar de wensen en behoeften van de bewoners. “Zo doen wij dat hier altijd” is natuurlijk een nogal rare opmerking. Waar is de wens van de bewoner gebleven? Samen hierover in gesprek gaan helpt. Ziet de ander ook wat jij ziet? Onderbouw het vanuit “Ik merk – ik zie – ik denk …” en dan kun je op een vriendelijke manier feedback geven op de situatie. Of stel een open vraag: “Mag ik je vragen waarom jullie dit dan altijd zo doen?”
Wat ik nog mee wil geven is: Bedenk altijd dat je werkt in het huis van de bewoners. De mensen met dementie wonen daar, en jij werkt daar. Hun wensen en behoeften staan voorop, niet die van jou. Hun brein hapert en vraagt om afstemming en aanpassingen door jou. Ga op verkenning en zet jouw eigen wensen hierin op zij. André Rieu op TV omdat “we dit altijd zo doen”? Misschien wil een bewoner wel eens The Rolling Stones zien. Altijd Radio 2 aan omdat “we dit altijd zo doen?” Misschien luistert een bewoner liever naar klassieke muziek.
Kortom; zoveel mensen, zoveel wensen. In het huis van de bewoners. En wij? Wij gaan ‘s avonds weer terug naar ons eigen huis…
Tot slot
Vind je het fijn om deze blog te lezen en wil je nu wel meer weten over hoe je om kan gaan met mensen met dementie? Ik geef trainingen, workshops en lezingen met veel brein inzicht. Daarnaast heb ik handige (kant en klare) Vier-seizoenen-activiteiten-abonnementen ontwikkeld. Past wandelcoaching meer bij jou? Wil je gesprekskaartjes inzetten? Neem gerust contact met mij op voor mogelijkheden!
Hartelijke groet, Heidi Nusselder, heidi@breininzicht.com