Het kwartje wil maar niet vallen…
Het is maandagochtend en 7 thuiswonende mensen met dementie bezoeken ons op het geheugensteunpunt. Een plek waar mensen met beginnende dementie bij elkaar komen voor gezelschap, een praatje, een kop koffie en geheugenactivering. Vandaag stonden er spreekwoorden op het programma. Aan de hand van grappige afbeeldingen probeerden de bezoekers te achterhalen welk spreekwoord hier uitgebeeld is. Uiteraard hielpen we een handje mee door de juiste “sturende” vragen te stellen, waardoor eigenlijk iedereen wel op het juiste antwoord kwam. We doen hiermee een beroep op het lange termijn geheugen, dus een makkie! Toch?
“Ik ken het niet”
Het bleek niet voor iedereen een makkie. Riet kon kijken naar de afbeeldingen wat ze wilde, maar ze begreep het gewoonweg niet. “Ik ken het niet, die spreekwoorden”, zegt bezoekster Riet. En inderdaad, hoe ze ook kijkt naar de afbeelding, welke hints ze ook krijgt, en de woorden zelfs in de mond gelegd, Riet kon geen één spreekwoord benoemen. En dat begon een beetje op te vallen. Tijd voor een gesprekje. Wat blijkt? Riet vertelt mij dat ze de lagere school heeft afgerond en daarna rond haar twaalfde al thuis kwam werken. Ze was één van de tien kinderen in het gezin, en ze werd geacht thuis te helpen. Een opleiding heeft ze nooit gehad. Pas rond haar 15e kon ze naar een werkgever, een naaiatelier, waar ze “het vak” leerde. Maar spreekwoorden? Nee die had ze nooit op school gehad. En ook niet toen ze iets ouder werd. De uitleg van Riet was duidelijk. Ze heeft nooit iets over spreekwoorden geleerd. Ik merkte dat de andere bezoekers juist wel erg snel met antwoorden kwamen, de spreekwoorden prima begrepen, dus ik heb Riets verhaal uitgelegd. Heel mooi om te zien hoe anderen vol begrip naar Riet luisterden. Dank zij deze openheid ontstonden er ook weer andere verhalen en ervaringen over de jeugdjaren, schooltijd en op jonge leeftijd gaan werken.
Geheugen.
Bij mensen met dementie is het korte termijn geheugen vaak als eerste defect. Voor hen is het erg moeilijk om op te halen wat er vandaag gegeten is, wie er gisteren op bezoek kwam, of welke dag het vandaag is. Het lange termijn geheugen is echter nog lange tijd sterk aanwezig. Zie het als een boekenkast, waarin op de bovenste planken er nog maar een paar boeken staan, en op de onderste planken nog een dikke rij boeken staan. Die onderste plank is vergelijkbaar met het lange termijn geheugen. Daar staan de herinneringen, die boeken kun je samen nog “pakken” en doorbladeren. De bovenste plank is nagenoeg leeg. Vergelijk dat met het korte termijn geheugen; een boek dat weg is, kun je niet meer pakken. Daar kun je niet meer in bladeren. Dat geheugen is weg. En tóch zijn er soms nog “wiebelboeken”. Boeken die half omgevallen tegen een ander boek aanliggen. Die boeken kun je vergelijken met een wel-niet herinnering; soms weet iemand met dementie iets uit dat boek op te halen, en soms is de herinnering ook weer verdwenen. Om dit nog beter uit te leggen; het ene moment weet die persoon dat jij haar dochter bent en noemt ze je bij jouw naam, het volgende moment denkt zij dat je haar zus bent…
En als je het nooit geleerd hebt?
Dan kun je dus ook geen wonderen verwachten. Riet is 80 en is een slimme dame. Maar spreekwoorden? Nee, dat is niet haar sterkste kant. De kunst is om mensen als Riet niet te laten falen. Ik koos er voor om met haar in gesprek te gaan. Haar eigen uitleg, ook aan de andere bezoekers, was heel waardevol. Ze ontving complimenten en we zagen Riet groeien. En weet je waar Riet goed in is? Op haar 80e is ze nog een kei in tuinieren. Hier geniet ze enorm van, en hier hebben onze andere bezoeker weer veel respect voor. Mijn advies is dan ook: zet mensen met dementie in hun kracht. Er is zoveel wat zij kunnen en waar wij van kunnen leren.
Appeltje-eitje!
Vind je het fijn om deze blog te lezen en wil je nu wel meer weten over hoe je om kan gaan met mensen met dementie? Ik geef trainingen, workshops en lezingen met veel brein inzicht. Daarnaast heb ik handige (kant en klare) Vier-seizoenen-activiteiten-abonnementen ontwikkeld. Past wandelcoaching meer bij jou? Neem gerust contact met mij op voor mogelijkheden! Hartelijke groet, Heidi Nusselder, heidi@breininzicht.com